Аѓтарскае права No 2001, 2003, 2006, 2008, 2011 аѓтар
Майкл Курланд
ПЕРШАЕ ВЫДАННЕ
Апублікавана кампаніяй Wildside Press LLC
www.wildsidebooks.com
OceanofPDF.com
ПРЫСВЯЧЭННЕ
Гэта для Кіта Кала,
Які бачыѓ добрае ѓ прафесара Марыярці.
OceanofPDF.com
Увядзенне
Калі некалькі гадоѓ таму мне прадставілася магчымасць напісаць апавяданні, дзеянне якіх адбываецца ѓ свеце Шэрлака Холмса, я абраѓ прафесара Джэймса Кловиса Марыярці ѓ якасці галоѓнага героя сваіх апавяданняѓ галоѓным чынам таму, што, хоць свеце было вядома яго імя, ніхто нічога пра яго не ведаѓ, бо ведаць яшчэ было няма чаго. Дзіѓна, але, улічваючы яго дурную славу сярод выдуманых злачынцаѓ, ён згадваецца толькі ѓ сямі з шасцідзесяці аднаго аповяду Артура Конан Дойла пра Шэрлака Холмсе, фігуруе ѓ сюжэтах толькі двух і ні ѓ адным з іх не з'яѓляецца на сцэне. Мы ведаем, што Холмс лічыць сябе "Напалеонам Злачыннасці ... арганізатарам паловы зла і амаль усяго, што застаецца нераскрытым у [Лондане]", але нам ніколі не кажуць, чаму або як, за выключэннем самых расплывістых выразаѓ.
Я не быѓ настолькі саманадзейны, каб выкарыстоѓваць самога Холмса (хоць ён сапраѓды з'яѓляецца ѓ маіх апавяданнях), але, злёгку подкрутив, я мог бы ѓзяць туманнага, бестелесного прафесара Марыярці і надаць яму плоць і косткі. Мой тэзіс палягае ѓ тым, што ён быѓ злачынцам - ад гэтага нікуды не дзенешся, - але ён быѓ больш падобны на Робін Гуда, Раффлса або Саймана Темплара, чым на крымінальнага Напалеона. Чаму ж тады Холмс апісаѓ яго як "найвялікшага інтрыгана усіх часоѓ, арганізатара ѓсіх дьявольщин, кантралюючага мозг злачыннага свету ..."? Таму што, я аддаю перавагу верыць, у Холмса было тое, што французы называюць ідэя фікс на тэму Марыярці. Прафесар быѓ адзіным чалавекам, якога Холмс калі-небудзь сустракаѓ, за выключэннем яго брата Майкрофта, які быѓ разумнейшы за яго, і гэта даводзіла яго да шаленства. Ён так і не змог выкрыць Марыярці ні ѓ адным з яго ѓяѓных задум, што толькі ѓмацавала яго перакананасць у тым, што прафесар сапраѓды быѓ злым геніем. Я даследаваѓ гэтую тэорыю ѓ пяці раманах ("Пякельнае прылада", "Смерць ад газавага ліхтара", "Вялікая гульня", "Імператрыца Індыі", і рыхтуецца да выхаду ѓ бліжэйшы час "Хто думае зло"), а таксама ѓ гэтых чатырох апавяданнях.
(Другое імя "Кловіс", дарэчы, дададзена мной, каб адрозніваць прафесара Джэймса Марыярці ад яго брата палкоѓніка Джэймса Марыярці, які згадваецца ѓ адным з апавяданняѓ сэра Артура.)
OceanofPDF.com
ПАДЗЯКІ
"Шмат гадоѓ таму і ѓ іншым месцы" упершыню з'явілася ѓ "Маім Шэрлака Холмсе", пад рэд Майкла Курланда, "Мінатаѓра Святога Марціна", 2003. Аѓтарскія правы No 2003, 2011 Майкла Курланда.
"Райхенбах" упершыню з'явіѓся ѓ "Шэрлака Холмса: Скрытыя гады", пад рэд Майкла Курланда, "Мінатаѓра Святога Марціна", 2006. Аѓтарскія правы No 2006, 2011 Майкла Курланда.
"Парадокс Парадола" упершыню з'явіѓся ѓ "Пякельным прыладзе і іншых" Майкла Курланда, "Мінатаѓра Святога Марціна", 2001. Аѓтарскія правы No 2001, 2011 Майкла Курланда.
"Партрэт Оскара Уайльда" упершыню з'явіѓся ѓ часопісе Strand, выпуск Љ XXV, чэрвень-верасень 2008 г. Аѓтарскія правы No 2008, 2011 Майкл Курланд.
OceanofPDF.com
ШМАТ ГАДОђ ТАМУ І ђ ІНШЫМ МЕСЦЫ
Мяне завуць прафесар Джэймс Кловіс Марыярці, доктар філасофіі, F. R. A. S. Магчыма, вы чулі пра мяне. За апошнія некалькі дзесяцігоддзяѓ я быѓ аѓтарам шэрагу паважаных навуковых манаграфій і часопісных артыкулаѓ, у тым ліку трактата аб биномиальной тэарэме і манаграфіі пад назвай "Дынаміка астэроіда", якая была добра прынята ѓ навуковых колах як у Вялікабрытаніі, так і на кантыненце. Мая нядаѓняя артыкул у Брытанскі астранамічны часопіс, "Назірання за ліпеньскім зацьменнем Меркурыя ѓ 1889 годзе з некаторымі здагадкамі адносна ѓплыву гравітацыі на светлавыя хвалі", выклікаѓ некаторыя каментары сярод тых нямногіх, хто мог зразумець яго значэнне.
Але я баюся, што калі вы і ведаеце маё імя, то, па ѓсёй верагоднасці, не з якіх-небудзь маіх апублікаваных навуковых прац. Больш таго, мая цяперашняя, я б сказаѓ, благая слава была не па маёй віне і, безумоѓна, не па майму выбару. Я па натуры замкнёны, як сказалі б некаторыя, ѓтойлівы чалавек.
За апошнія некалькі гадоѓ апавяданні з мемуараѓ нейкага доктара Джона Ватсана аб гэтым придурке, які заве сябе "дэтэктывам-кансультантам", містэрам Шэрлака Холмсе, з'яѓляліся ѓ часопісе "Стрэнд" і ѓ іншых месцах усё часцей і, на мой погляд, набылі зусім неабгрунтаваную папулярнасць. Даследчыкі "вышэйшай крытыкі", як называюць сваё недарэчнае занятак гэтыя невыносныя педанты, якія прысвячаюць сваё жыццё выискиванию драбнюткіх дэталяѓ у апавяданнях доктара Ватсана, прааналізавалі даволі банальную прозу Ватсана з тым прагным увагай, якое гурманы надаюць горках паштэта з гусінай печані. Яны здабываюць схаваны сэнс з кожнага слова і экстрапалюецца факты, якія не з'яѓляюцца доказамі, з кожнага абзаца. Што нязменна прыводзіць іх да высноѓ, яшчэ больш праѓдападобным, чым тыя, да якіх схіляецца сам Холмс.
Занадта многае з гэтых няправільна накіраваных разважанняѓ тычыцца мяне і маіх адносін з самаабвешчаным майстрам дэтэктыѓнага справы. Аматары дэтэктыѓных расследаванняѓ патрацілі шмат часу і энергіі на развагі пра тое, як мы з Шэрлакам Холмсам ѓпершыню сустрэліся, і што менавіта прымусіла звычайна спакойнага Холмса назваць мяне "Напалеонам злачыннасці", не прадставіѓшы ні найменшых доказаѓ у падтрымку гэтага таго, хто кліча слыху.
Я прапаную расказаць гэтую гісторыю цяпер, каб задаволіць гэта недарэчнае цікаѓнасць і пакласці канец розным спекуляцыям, якія з'явіліся ѓ некаторых прыватных манаграфіях. ђнясу яснасць: мы з Холмсам не сваякі; у мяне не было пазьбегнуць непрыстойных адносін ні з адной з яго сваячак; я не краѓ у яго дзяцінства любоѓ. Таксама ён, наколькі мне вядома, не аказваѓ ніякіх гэтых паслуг ні мне, ні каму-небудзь з членаѓ маёй сям'і.
У любым выпадку, запэѓніваю вас, я больш не буду легкадумна ставіцца да падобных абвінавачваннях. Якімі б прыватнымі ні былі гэтыя манаграфіі, іх аѓтарам прыйдзецца адказаць за іх у судзе, калі так будзе працягвацца.
Незадоѓга да таго недарэчнага эпізоду ѓ Рейхенбахского вадаспаду Холмс меѓ неасцярожнасць апісаць мяне сваім збітым з панталыку памочніку як "арганізатара паловы зла і амаль усяго, што засталося незаѓважаным у гэтым вялікім горадзе". (Пад гэтым ён, вядома, меѓ на ѓвазе Лондан). Аб тым, якія злачынствы я, як мяркуецца, учыніѓ, ён, як ні дзіѓна, маѓчаѓ. Ватсан не пытаѓся падрабязнасцяѓ, і іх не было прапанавана. Добры доктар паверыѓ Холмсу на слова ѓ сувязі з гэтым невыносным абразай. Калі б Холмс не палічыѓ за лепшае знікнуць на тры гады пасля прад'яѓленага яму бруднага абвінавачванні, я, несумненна, пасадзіѓ бы яго на лаву падсудных за паклёп.
А затым, калі Холмс вярнуѓся з свайго працяглага адпачынку, падчас якога ѓ яго не хапіла дабрыні, прыстойнасці перадаць хоць адно слова, якое дало б зразумець яго дарагому таварышу, што ён жывы, ён распавёѓ аб нашай "барацьбе" ѓ вадаспаду, якую любы дзевяцігадовы дзіця прызнаѓ бы завершаным мастацкім творам, але гэта падманула Ватсана.
Праѓда пра Рейхенбахском інцыдэнт - але няма, гэта не для дадзенага апавядання. Проста дазвольце мне зрабіць кароткую паѓзу, самую нязначную ѓ гэтай хроніцы, перш чым я працягну, каб я мог прыцягнуць вашу ѓвагу да некаторых дэталяѓ гэтай гісторыі, якія павінны былі насцярожыць найпростага пачаткоѓца ѓ тым факце, што яго абвялі вакол пальца, але Ватсан праглынуѓ гэта цалкам.
У аповедзе, які ён апублікаваѓ пад назвай "Апошняя праблема", Ватсан распавядае, што Холмс з'явіѓся ѓ яго кабінеце аднойчы ѓ красавіку 1891 года і сказаѓ яму, што яму пагражае прафесар Марыярці - я сам - і што ѓ той дзень на яго ѓжо двойчы нападалі мае агенты, і ён чакае, што на яго нападуць зноѓ, верагодна, чалавек, які страляе з пнеѓматычнай вінтоѓкі. Калі гэта было так, то хіба не прадбачліва з яго боку было адправіцца ѓ рэзідэнцыю свайго блізкага сябра і такім чынам падвергнуць яго таксама смяротнай небяспекі?
На гэтай сустрэчы Холмс заяѓляе, што праз тры дні ён зможа перадаць "прафесара з усімі галоѓнымі членамі яго банды" ѓ рукі паліцыі. Навошта чакаць? Холмс не прыводзіць выразнай прычыны. Але да тых часоѓ, сцвярджае Холмс, ён у сур'ёзнай небяспекі. Ну што ж! Калі б гэта было так, хіба Скотленд-Ярд не падаѓ бы Холмсу з радасцю пакой, няма, некалькі пакояѓ у гатэлі па яго выбару - ці ѓ самой Скотленд-Ярдзе, - каб забяспечыць яго бяспеку на наступныя тры дні? Але Холмс кажа, што нічога не зробіш, акрамя як бегчы з краіны, і Ватсан зноѓ верыць яму. Хіба беспярэчная дружба - гэта не цудоѓная рэч?
Затым Холмс угаворвае Ватсана далучыцца да яго ѓ гэтым нібыта паспешным адступленні. На наступную раніцу яны сустракаюцца на вакзале Вікторыя, дзе Ватсан з цяжкасцю пазнае Холмса, які замаскировался пад "шаноѓнага італьянскага святара", як мяркуецца, каб падмануць праследавацеляѓ. Гэта прадугледжвае, што ворагі Холмса могуць даведацца вялікага шпіка, але паняцця не маюць, як выглядае яго добры сябар доктар Ватсон, які не маскіруецца, які сапраѓды ад нараджэння няздольны да маскіроѓцы.
Яшчэ раз адзначым, што пасля шасцімесячнага адсутнасці, на працягу якога мы з Холмсам - але няма, гэта не мой сакрэт, каб раскрываць яго, - ва ѓсякім выпадку, праз шэсць месяцаѓ пасля таго, як мяне палічылі мёртвым, я вярнуѓся ѓ свой дом на Расэл-сквер і заняѓся сваімі звычайнымі справамі, а Ватсан зрабіѓ выгляд, што нічога не заѓважыѓ. У рэшце рэшт, Холмс забіѓ мяне, і гэтага было дастаткова для Ватсана.
Я мог бы працягваць. На самай справе, я з дзіѓнай стрыманасцю не раблю гэтага. Называць мяне заѓзятым злачынцам - гэта падстава для ѓзбуджэння справы; а затым ѓскладняць справа, выстаѓляючы мяне такім растяпой, што мяне абдурылі юнацкія выхадкі Холмса, зусім невыносна. Усім павінна быць ясна, што падзеі, якія папярэднічалі таго дня ѓ Рейхенбахского вадаспаду, калі яны адбываліся так, як апісана, былі задуманы Холмсам, каб абдурыць свайго ласкавага кампаньёна, а не "Напалеона злачыннасці".
Але я ѓжо дастаткова адцягнуѓся. У гэтай кароткай артыкуле я апішу, як склаліся адносіны паміж Холмсам і мной, і, магчыма, дам некаторы ѓяѓленне пра тое, як і чаму ѓ Холмса развіѓся зусім неабгрунтаваны антаганізм па адносінах да мяне, які доѓжыѓся ѓсе гэтыя гады.
Упершыню я сустрэѓ Шэрлака Холмса ѓ пачатку 1870-х гадоѓ - не буду ѓдакладняць. У той час я быѓ старэйшым выкладчыкам матэматыкі ѓ, назаву яго "Куінз каледж", адным з шасці шаноѓных каледжаѓ, якія складаюць невялікі ѓнутраны універсітэт, які я назаву "Вексли", каб захаваць ананімнасць падзей, якія я збіраюся апісаць. Я таксама змяню імёны людзей, якія фігуруюць у гэтым эпізодзе, за выключэннем толькі Холмса і мяне; бо тыя, хто быѓ уцягнуты ѓ гэта справа, напэѓна, не жадаюць, каб ім нагадвалі пра гэтым эпізодзе або даймалі прэса дадатковымі падрабязнасцямі. Вы, вядома, можаце звярнуцца да Холмсу за сапраѓднымі імёнамі гэтых людзей, хоць я мяркую, што ён будзе не больш шчыры, чым я.
Дазвольце мне таксама адзначыць, што ѓспаміны не з'яѓляюцца цалкам надзейнымі запісвалі прыладамі падзей. З часам яны заблытваюцца, зліваюцца разам, фабрыкуюцца і адкідаюцца, пакуль тое, што застаецца, не стане мець толькі мімалётнага падабенства з першапачатковым падзеяй. Так што, калі вам пашчасціла быць адным з тых, чые жыцці перасекліся з нашымі з Холмсам жыццямі ѓ "Куінсі" у гэты час, і вашыя ѓспаміны аб некаторых дэталях гэтых падзей адрозніваюцца ад маіх, запэѓніваю вас, што, па ѓсёй верагоднасці, мы абодва памыляемся.
Універсітэт Вексли быѓ рэспектабельнай старажытнасці, з рэспектабельнай царкоѓнай базай. Большасць выкладчыкаѓ Кѓінз былі царкоѓнікамі таго ці іншага профілю. Латынь і грэцкі па-ранейшаму лічыліся падмуркам, на якім павінна будавацца адукацыю. "Сучасная" бок універсітэта паѓстала ѓсяго дзесяць гадоѓ таму, і выкладчыкі класічнай школы да гэтага часу са змяшаным пачуццём здзіѓлення і пагарды глядзелі на выкладчыкаѓ натуральных навук і прапанаваныя курсы, якія яны ѓпарта апісвалі як "Смярдзючыя".
У той час Холмс быѓ младшекурсником. Яго прысутнасць выклікала пэѓны цікавасць сярод выкладчыкаѓ, многія з якіх памяталі яго брата Майкрофта, які вучыѓся ѓ універсітэце каля шасці гадоѓ таму. Майкрофт правёѓ большую частку сваіх трох гадоѓ у Кѓінз ѓ сваім пакоі, выходзячы толькі, каб паесці і набраць ахапак кніг у бібліятэцы і вярнуцца ѓ свой пакой. Калі ён усё-ткі з'яѓляѓся ѓ лекцыйным зале, то часта для таго, каб паправіць выкладчыка ѓ якой-небудзь фактычнай або педагагічнай памылку, якая заставалася незаѓважанай, часам гадамі, на адной з яго лекцый. Майкрофт пакінуѓ універсітэт, не выканаѓшы патрабаванняѓ для атрымання ступені, заявіѓшы з некаторым падставай, што ён атрымаѓ усё, што магло прапанаваць навучальная ѓстанова, і не бачыць сэнсу заставацца.
У Холмса было мала сяброѓ сярод аднакласнікаѓ, і, падобна, яму так больш падабалася. Яго інтарэсы былі разнастайнымі, але часовымі, паколькі ён апускаѓся спачатку ѓ адну вобласць даследаванняѓ, а затым у іншую, спрабуючы знайсці што-то, што дастаткова стымулявала яго, каб зрабіць гэта справай свайго жыцця; што-тое, да чаго ён мог бы ѓжыць свой магутны інтэлект і здольнасць да пільнай і дакладнаму назіранні, якія ѓжо тады былі відавочныя, калі не былі цалкам развітыя.
Неѓзабаве паміж мной і гэтым энергічным маладым чалавекам ѓсталявалася дзіѓная дружба. Азіраючыся назад, я б апісаѓ гэта як цэрэбральны сувязь, заснаваную ѓ асноѓным на агульным снобизме высокаінтэлектуальных людзей па адносінах да тых, каго яны лічаць сваімі інтэлектуальнымі падначаленымі. Я прызнаюся ѓ гэтай слабасці ѓ юнацтве, і мая адзіная абарона ад абвінавачванні ѓ фанабэрства заключаецца ѓ тым, што тыя, каго мы з усіх сіл стараліся ігнараваць, сапраѓды гэтак жа імкнуліся пазбягаць нас.
Інцыдэнт, аб якім я збіраюся расказаць, адбыѓся восенню, неѓзабаве пасля таго, як Холмс вярнуѓся на другі курс. Новы выкладчык далучыѓся да каледжу, заняѓшы нядаѓна створаную кафедру маральнай філасофіі, кафедру, падораную уладальнікам млына ѓ Мідландзе, які ѓзяѓ за правіла наймаць на свае фабрыкі столькі дзяцей малодшай дванаццаці гадоѓ, колькі яго агенты маглі прыбраць з вуліц. Адсюль, я мяркую, і яго цікавасць да маральнай філасофіі.
Новага чалавека звалі- ну, для мэтаѓ гэтага аповеду давайце назавем яго прафесарам Чарльзам Мейплзом. Яму было, наколькі я магу судзіць, за сорак; поѓны, вастраносы, блізарукі, прыязны мужчына, які важна крочыѓ і злёгку пагойдваѓся пры хадзе. Яго голас быѓ высокім і напружаным, а манеры - складанымі. Яго прамова суправаджалася складанымі рухамі рук, як быццам ён надаваѓ паветры падабенства таго, што апісваѓ. Калі хто-небудзь бачыѓ яго ѓдалечыні перасякаюць двор у лунаѓ шэрай мантыі магістра мастацтваѓ, размахивающим кіем чырвонага дрэва з латуневай ручкай у выглядзе качынай галавы, з якой ён ніколі не расставаѓся, і жестикулирующим ѓ пустэчу, ён больш за ѓсё нагадваѓ кормнае каралеѓскага голуба.
Маральная філасофія была прыдатным прадметам для Мейплза. Ніхто не мог дакладна сказаць, што яна ѓключае ѓ сябе, і таму ён быѓ вольны казаць пра тое, што цікавіла яго ѓ дадзены момант. І інтарэсы яго, здавалася, былі імгненнымі: ён чэрпаѓ інтэлектуальную ежу з таго кветкі веды, які раніцай здаваѓся яму самым яркім, і стамляѓся ад яго яшчэ да наступлення ночы. Прабачце за некалькі паэтычны абарот прамовы; размова аб клён, здаецца, падкрэслівае гэта ѓ адным з іх.
Я не хачу сказаць, што Мейплс былі інтэлектуальна непол-ноценны; зусім няма. Ён валодаѓ пранізлівым розумам, вострай выразнасцю выразаѓ і саркастычным досціпам, якое часам прарывалася скрозь яго лагодны фасад. Клёны казалі аб грэцкіх і рымскіх паданнях аб мужнасці і прымушалі шкадаваць аб тым, што мы жывем у гэтыя ѓпадніцкія часы. Ён чытаѓ лекцыі аб схільнасці дзевятнаццатага стагоддзя замяняць мараль павярхоѓнай ханжой і пакінуѓ сваім студэнтам яркі вобраз амаральнасці, якая бурліць і ѓздымаецца не вельмі глыбока пад паверхняй. Ён казаѓ аб тым-то і тым-то і выклікаѓ у сваіх вучняѓ нязменны энтузіязм з гэтай нагоды і неослабевающее агіду да таго-то.
У каледжы ѓсё яшчэ існавала негалоснае здагадка, што бясшлюбнасьць з'яѓляецца прыдатнай мадэллю для студэнтаѓ, і таму толькі нежанатыя і, як мяркуецца, выконваюць цэлібат выкладчыкі сяліліся ѓ тым ці іншым з розных будынкаѓ у сценах каледжа. Тыя нешматлікія, у каго былі жонкі, знаходзілі жыллё ѓ ваколіцах горада, дзе маглі, пераважна на прыстойным адлегласці ад універсітэта. Мейплз лічыѓся адным з самых хатніх, і ён і яго жонка Андрэа знялі дом з даволі шырокай тэрыторыяй на Барлимор-роѓд недалёка ад каледжа, які яны дзялілі з сястрой Андрэа Люсиндой Мойз і інструктарам па фізкультуры па імя Крисбой, які, вырашыѓшы жыць далей ад каледжа па сваім уласным прычынах, зняѓ пару пакояѓ на верхнім паверсе. У далёкім канцы ѓчастка знаходзіѓся невялікі гасцявы домік, які не быѓ заняты. Уладальнік дома, які пераехаѓ у Глазга некалькі гадоѓ таму, трымаѓ яго для сябе, калі час ад часу прыязджаѓ у горад. "Мейплз" нанялі кухарку і пакаёѓку, якія працавалі дзённай прыслугай, а ноччу спалі ѓ сваіх дамах.
Андрэа была прывабнай жанчынай, якая, здавалася, бясстрашна набліжалася да трыццаці, з разумнымі карымі вачыма на шырокім твары і капой густых каштанавых валасоѓ, якія спадалі ёй на спіну дзе-то ніжэй таліі, калі яна не збірала іх у нейкае падабенства велізарнага пучка вакол галавы. У яе была салідная знешнасць і рашучы характар.
Яе сястра, якую ѓсе, хто яе ведаѓ, называлі "Люсі", была некалькі маладзей і больш незямной па натуры. Яна была стройным золотоволосым стварэннем з пераменлівым настроем: звычайна яркая і ѓпэѓненая ѓ сабе і больш чым здольная справіцца з усім, што мог кінуць ёй подлы стары свет, але часам змрочная, панурая і злая на астатняй свет за тое, што ён не адпавядаѓ яе стандартам. Калі яе ахоплівала благое настрой, яна была сцёрта ѓ свой пакой і адмаѓлялася каго-небудзь бачыць, пакуль яно не пройдзе, што па нейкай прычыне маладыя людзі каледжа знаходзілі надзвычай рамантычным. У яе была засяроджаная манера пільна глядзець на вас, пакуль вы размаѓлялі, як быццам вашы словы былі адзінымі важнымі рэчамі ѓ свеце ѓ гэты момант, і яна адчувала сябе прывілеяванай, слухаючы вас. Гэта прымусіла некалькіх младшеклассников імгненна закахацца ѓ яе, паколькі яна была, бадай, першым чалавекам, і ѓжо дакладна першай жанчынай, калі не лічыць іх маці, якая калі-небудзь звяртала сур'ёзную ѓвагу на ѓсё, што яны казалі.
Адным з младшеклассников, якога прыцягнула відавочнае абаянне міс Люсі, быѓ містэр Шэрлак Холмс. Яна глядзела на яго шырока расплюшчанымі вачыма, пакуль ён сур'ёзна, як кажуць маладыя людзі, казаѓ пра рэчы, якія, я ѓпэѓнены, яе ніколькі не цікавілі. Магчыма, гэтую дзёрзкую маладую лэдзі зацікавіѓ сам Холмс? Я, вядома, спадзяваѓся на гэта, дзеля яго самога. У Холмса не было сясцёр, а чалавек, які вырас без сясцёр, мала абаронены ад тых хітрасцяѓ, тых нявінных выкрутаѓ цела, прамовы і рухаѓ, якімі прырода забяспечыла маладых самак у сваім сляпым жаданні працягнуць род.
Я не быѓ пільным назіральнікам за любоѓнымі прыгодамі Люсі Мойз, але, наколькі я мог бачыць, яна ставілася да ѓсіх сваіх прыхільнікаѓ аднолькава: не заахвочвала іх і не адгаворвала, а атрымлівала асалоду ад іх грамадствам і трымала іх на досыць вялікай адлегласці, як фізічна, так і эмацыйна, каб задаволіць самую патрабавальную дуэнью. Мне здалося, што яна знаходзіць ѓсіх сваіх маладых джэнтльменаѓ злёгку пацешнымі, разглядаючы іх з той адцягненасцю, якую можна знайсці ѓ гераінь п'есы Оскара Уайльда, калі скарыстацца сучасным параѓнаннем.
Прафесар Мейплз ѓзяѓ на сябе бацькоѓскую ролю настаѓніка крыху далей, чым большасць выкладчыкаѓ, і, вядома, далей, чым мне хацелася б, пасябраваѓшы са сваімі студэнтамі, і, калі ѓжо на тое пайшло, з усімі студэнтамі, якія хацелі, каб з імі пасябравалі, сур'ёзна, шчыра і па-добраму. Але тады здавалася, што ён сапраѓды клапаціѓся аб патрэбах і дабрабыце маладых людзей Уэксли. Асабіста я адчуваѓ, што спробаѓ даць адукацыю большасці з іх у класе і на ѓроках было цалкам дастаткова. Па большай частцы іх не цікавіла нічога, акрамя спорту, за выключэннем тых, каго не цікавіла нічога, акрамя рэлігіі, і яны былі задаволеныя тым, што навукі і матэматыка заставаліся цёмнымі таямніцамі.
Мейплз і яго жонка ладзілі "хатнія" пасляабедзенныя чаявання два разы ѓ месяц, у другі і чацвёрты аѓторак, і даволі хутка гэтыя мерапрыемствы сталі вельмі папулярныя сярод студэнтаѓ. Яго нявестка, якая нязменна прысутнічала, несумненна, была часткай гэтай прычыны, як і запас чайных пірожных, булачак, фруктовых тарталеток і іншых разнастайных харчовых прыпасаѓ. Я прысутнічаѓ на некалькіх з іх, і неѓзабаве мяне ахапіла неазначальных пачуццё, што што-то было не тым, чым здавалася. Я кажу "неопределимый", таму што я не мог дакладна сказаць, што менавіта азадачыла мяне ѓ гэтых падзеях. У той час я не надаваѓ гэтаму асаблівага значэння. Толькі пазней гэта падалося важным. Я паспрабую даць вам слоѓную карціну апошняга з гэтых мерапрыемстваѓ, на якіх я прысутнічаѓ; апошняга, як аказалася, перад трагедыяй.
Менавіта Холмс прапанаваѓ нам у той дзень наведаць чаяванне ѓ прафесара Мейплз. Я спрабаваѓ унушыць яму элементарнае разуменне матэматычнага аналізу, і ён запатрабаваѓ ад мяне прыклад якой-небудзь сітуацыі, у якой такія веды маглі б спатрэбіцца. Я выклаѓ тры праблемы: адну з вобласці астраноміі, звязаную з пошукам планеты Вулкан, якая, як кажуць, знаходзіцца ѓнутры арбіты Меркурыя; іншую з вобласці фізікі, якая тычыцца вызначэння магнітных сілавых ліній пры падачы электрычнага току; і яшчэ адну, заснаваную на некаторых маіх уласных думках адносна ідэй прафесара Мальтус аб кантролі колькасці насельніцтва.
Холмс адмахнуѓся ад іх. "Так, я ѓпэѓнены, што яны па-свойму вельмі цікавыя, - сказаѓ ён, - але, шчыра кажучы, яны мяне не датычацца. Для мяне не мае значэння, круціцца Зямля вакол Сонца ці Сонца вакол Зямлі, да тых часоѓ, пакуль той, хто што-небудзь робіць, працягвае рабіць гэта надзейна ".
"У вас няма інтэлектуальнага цікаѓнасці да навакольнага свету?" - Спытаѓ я з некаторым здзіѓленнем.
"Насупраць", - сцвярджаѓ Холмс. "Я адчуваю вялікую цікаѓнасць, але биномиальная тэарэма цікавіць мяне не больш, чым яна мяне. Я адчуваю, што павінен абмежаваць сваё цікаѓнасць тымі прадметамі, якія будуць мне хоць як-то карысныя ѓ будучыні. Мне так шмат чаму трэба будзе навучыцца на шляху, які я абраѓ, што, баюся, я не адважуся заходзіць занадта далёка па бакавым дарогах ".
"А!" Сказаѓ я. "Я не ведаѓ, што вы ѓступілі на абраны вамі шлях, ці, больш таго, што вы выбралі дарогу, па якой ісці".
Мы з Холмсам сядзелі ѓ лекцыйным зале, дзе больш нікога не было, і пры маіх словах ён устаѓ і пачаѓ неспакойна хадзіць па аѓдыторыі. "Я б не сказаѓ, што я дакладна абраѓ дарогу," сказаѓ ён, " каб працягнуць гэтую, я мяркую, непазбежную метафару. Але ѓ мяне ёсць уяѓленне аб напрамку, у якім я хачу рухацца- " Ён падняѓ указальны палец правай рукі і з сілай выставіѓ яго перад сабой. "- і я адчуваю, што павінен асцярожна абмежаваць свае крокі шляхамі, якія вядуць у гэтым напрамку".
"Вы спадзяецеся дабрацца да гэтай чаркі якое вы можаце зрабіць хутка або смеццевай кошыка ѓ канцы пакоя?" - Спытала я, а затым хутка падняла руку ѓ прымірэнчым жэсце. "Няма, няма, я бяру свае словы назад. Я рады, што ты сфармуляваѓ мэта ѓ жыцці, нават калі яна не ѓключае матэматыку. У якім кірунку знаходзіцца гэты горад на ѓзгорку, да якога ты імкнешся?"
Холмс злосна паглядзеѓ на мяне, а затым задумаѓся. "Гэта ѓсё яшчэ трохі расплывіста", - сказаѓ ён мне. "Я бачу гэта толькі ѓ агульных рысах. Чалавек-" Ён сабраѓся з думкамі. "Чалавек павінен імкнуцца рабіць што-то большае, чым ён сам. Лячыць хваробы, выкараняць голад, беднасць або злачыннасць".
"Ах!" Сказаѓ я. "Высакародныя думкі". Мне здалося, што я чую цудоѓны голас міс Люсі, шчыра гаворыць гэта або што-то падобнае Холмсу ѓ працягу тыдня. Калі мужчыну раптам дзівяць высакародныя амбіцыі, удар звычайна наносіць жанчына. Але я падумаѓ, што было б разумней не згадваць пра гэта вывадзе, які, ва ѓсякім выпадку, быѓ даволі папярэдніх і не засноѓваѓся на якіх-небудзь важкіх доказах.
"Чаму гэта так", - сказаѓ я. "І так і павінна быць. І ѓ якасці апошняй спробы зацікавіць вас дэталямі, якія вы не знойдзеце карыснымі ѓ дадзены момант, я звяртаю вашу ѓвагу на форму вуха Люсинды Мойс. Пры правільным разглядзе узнікае цікавы пытанне. У вас павінна быць магчымасць паназіраць за ім, магчыма, нават даволі ѓважліва, сёння днём.
" Якое вуха? - спытаѓ я.
"Падыдзе і тое, і іншае".
"Што здарылася з вухам міс Люсі?" Запатрабаваѓ адказу Холмс.
" Ну, нічога. Гэта цудоѓнае вуха. Добрай формы. Плоскія, трохі пляскатыя мочкі. Я ніколі не бачыѓ іншага такога. Вельмі прывабнае, калі ѓжо на тое пайшло.
"Тады добра," сказаѓ Холмс.
Я зачыніѓ некалькі кніг, якімі карыстаѓся, і паклаѓ іх у свой заплечнік. "Сапраѓдным я адмаѓляюся ад любых будучых спробаѓ выкладаць вам вышэйшую матэматыку", - сказаѓ я яму. " Я прапаную перапыніць пасяджэнне і адправіцца да прафесара дадому, да яго чайным пірожным.
Так мы і зрабілі.
Мерапрыемства "Клёнаѓ" праходзіла з трох гадзін дня да шасці вечара, хоць некаторыя прыбылі трохі раней, а некаторыя, я мяркую, засталіся крыху пазней. Надвор'е была на здзіѓленне мяккай для сярэдзіны кастрычніка, і мы з Холмсам, прыехаѓшы ѓ той дзень каля паловы чацвёртага, выявілі прафесара, яго дамачадцаѓ і прыкладна тузін гасцей, якія былі раскіданыя па лужку за домам прадказальнымі купкамі. Прысутнічаѓ віцэ-канцлер універсітэта, які адпачываѓ у шэзлонгу з кубкам гарбаты і талеркай булачак. Класічную Грэцыю прадстаѓляѓ дэкан Герберт Маккатерс, пажылы мужчына вельмі цвярозага і рэспектабельнага выгляду, які ѓ гэты момант закочвалі калашыны штаноѓ, рыхтуючыся перайсці ѓброд невялікі штучны сажалка з Андрэа Мейплз, якая зняла туфлі і прыѓзняла спадніцы, выконваючы далікатны баланс паміж мокрай адзеннем і приличиями.
Крисбой, інструктар па фізкультуры з "Клёнаѓ", буйны, мускулісты і працяг выгляду мужчына гадоѓ пад трыццаць, стаяѓ у куце лужка з трэнерам па гульнях па прозвішчы Фолтинг; малады чалавек з целаскладам і агульнай знешнасцю аднаго з гнуткіх атлетаѓ, намаляваных старажытнагрэцкімі скульптурамі, калі вы можаце ѓявіць маладога грэцкага атлета, апранутага ѓ цельпукаваты шэрую фланель. Фолтингу было добра вядома гэта параѓнанне, мяркуючы па яго практыцы гераічна пазіраваць кожны раз, калі ён думаѓ, што хто-то глядзіць на яго.
Яны ѓдвух стаялі каля дома, размахваючы спартыѓнымі клюшкамі з дзікай мускулистостью і абмяркоѓваючы драбнюткія дэталі футбольнага матчу ѓ мінулую суботу, акружаныя натоѓпам захопленых школьнікаѓ малодшага ѓзросту. У кожным універсітэце ёсць студэнты, якіх гульні цікавяць больш, чым вучоба. Гады праз яны распавядаюць аб тым ці іншым матчы па крыкеце супраць сваіх смяротных ворагаѓ з суседняга навучальнай установы або аб якім-небудзь асабліва багатым футбольным матчы. Здаецца, іх ніколі не турбуе і, магчыма, ім нават у галаву не прыходзіць, што яны займаюцца справамі, у якіх адпаведным чынам навучаны трохгадовы шымпанзэ або арангутан мог бы перасягнуць іх. І па нейкай незразумелай мне прычыне гэтым мужчынам дазволена галасаваць і размнажацца. Але, яшчэ раз, я адцягнуѓся.
Мейплз велічна ішоѓ па лужку, яго шэрая настаѓніцкая мантыя раздзімаліся вакол тулава, у закладзеных за спіну руках ён трымаѓ кій, якая тырчала ѓ яго за спіной, як хвост, за ім вынікала зграйка маладых джэнтльменаѓ ѓ цёмна-карычневых акадэмічных мантыях, з класнымі дошкамі пад пахамі, большасць з іх аказвалі свайму прафесару вытанчанае пашану, пераймаючы яго хадзе і паставы. - Ідэал універсітэта, - казаѓ Мейплз голасам, што ня церпіць пярэчанняѓ, яѓна захапляючыся сваёй тэмай, - гэта аристотелевский стадыён, адфільтраваным праз сярэднявечныя манаскія школы".
Падышоѓшы да мяне, ён кіѓнуѓ мне, а затым разгарнуѓся і накіраваѓся туды, адкуль прыйшоѓ, вышываючы на сваю тэму. "Тыя студэнты, якія прагнулі чаго-то большага, чым рэлігійнае адукацыю, якія, магчыма, хацелі вывучаць юрыспрудэнцыю або што-то з медыцыны, накіроѓваліся ѓ больш буйныя гарады, дзе можна было знайсці вучоных, здольных навучаць іх. Парыж, Балоння, Ёрк, Лондан; тут збіраліся студэнты, часта якія вандруюць з горада ѓ горад у пошуках падыходнага настаѓніка. Праз стагоддзе ці два навучанне стала формализованным, і школы атрымалі афіцыйнае існаванне, атрымаѓшы хартыі ад мясцовага манарха і, магчыма, ад папы рымскага ".
Мейплз раптам застыѓ на паѓкроку і развярнуѓся тварам да сваёй свіце. "Але не рабіце памылак!" - настаѓляѓ ён іх, шматзначна размахваючы кіем перад сабой, паказваючы яе качыным булавешкай спачатку на аднаго студэнта, а затым на іншага. "універсітэт складаецца не з яго будынкаѓ, яго каледжаѓ, яго лекцыйных залаѓ або гульнявых пляцовак. Не, нават не яго гульнявыя пляцоѓкі. Універсітэт складаецца з людзей - выкладчыкаѓ і студэнтаѓ, якія аб'ядноѓваюцца ѓ яго назве. Universitas scholarium - так абвяшчае статут, які прадугледжвае стварэнне, скажам так, гільдыі студэнтаѓ. Або, як у выпадку з Парыжскім універсітэтам, universitas magistrorum, гільдыяй выкладчыкаѓ. Так што мы з вамі роѓныя. Запраѓце шчыльна кашулю ѓ штаны, містэр Помфрит, вы зусім мае быць.
Ён павярнуѓся і працягнуѓ свой шлях праз лужок, яго голас заціхаѓ удалечыні. Яго вучні, без сумневу, уражаныя новаздабытымі роѓнасцю, потрусили за ім.
Як раз у гэты момант Люсі Мойз слізганула на лужок, увайшоѓшы праз французскія дзверы ѓ задняй частцы дома, і паставіла на накрыты парасонам стол свежае страва з выпечкай. За ёй паспяшалася пакаёѓка, несучы збан, поѓны дымлівай гарачай вады, каб напоѓніць чайнік. Шэрлак Холмс адышоѓ ад мяне і нядбайна пабрыѓ праз лужок, умудрыѓся апынуцца побач з міс Люсі як раз своечасова, каб дапамагчы ёй расставіць выпечку па стале. Праявіѓ ён які-небудзь асаблівы цікавасць да яе вуха, я не мог заѓважыць.
Я замовіѓ кубак гарбаты і кавалак чайнага торта і прыняѓ на сябе сваю звыклую ролю назіральніка з'яѓ. Гэта было маёй натуральнай схільнасцю на працягу многіх гадоѓ, і я ѓзмацніѓ ѓсе здольнасці, з якіх пачынаѓ, свядомым высілкам дакладна фіксаваць тое, што я бачу. Я практыкаваѓся ѓ гэтым дастаткова доѓга, нават тады, што гэта стала маёй другой натурай. Я не мог сядзець насупраць чалавека ѓ чыгуначным вагоне, не заѓважыѓшы, напрыклад, па брелку ад яго гадзін, што ён, скажам, розенкрейцер, а па слядах зносу на яго левай манжете - што ён касір або аканом. Чарнільная пляма на вялікім пальцы яго правай рукі казала ѓ карысць гіпотэзы касіра, у той час як стан яго чаравік магло сведчыць аб тым, што ѓ той дзень ён не быѓ на працы. Кашалёк, які ён прыціскаѓ да цела, мог паказваць на тое, што ён перакладаѓ банкноты ѓ філіял банка або, магчыма, хаваѓся з банкаѓскімі сродкамі. І гэтак далей. Я распавядаю пра гэта толькі для таго, каб паказаць, што мае назіранні былі зробленыя не ѓ чаканні трагедыі, а былі ѓсяго толькі вынікам маёй ѓстоянай звычкі.
Наступны гадзіну або каля таго я блукаѓ па лужку, спыняючыся то тут, то там, каб павітацца з тым ці іншым студэнтам або прафесарам. Я затрымаѓся з краю гэтай групы і некаторы час слухаѓ энергічную крытыку нядаѓняга рамана Уілкі Колін "Месяцовы камень" і таго, як ён уяѓляе сабой цалкам новы від мастацкай літаратуры. Я спыніѓся каля гэтага навалы людзей, каб паслухаць, як малады чалавек шчыра распавядае аб добрых справах, якія здзяйсняюцца містэрам Уільямам Бутам і яго Асацыяцыяй хрысціянскага адраджэння ѓ трушчобах нашых буйных гарадоѓ. Я заѓсёды не давяраѓ сур'ёзным, набожным, шумным маладым людзям. Калі яны шчырыя, яны невыносныя. Калі яны няшчырыя, яны небяспечныя.
Я назіраѓ, як Андрэа Мейплз, вытершая ногі і приспустившая спадніцы, бярэ страва з выпечкай і блукае па лужку, прапаноѓваючы тое крекер, то чайны кекс, шэпчучы інтымныя каментары да выпечцы. Місіс Мейплз валодала дарам імгненнай блізкасці, ѓмела ствараць ілюзію, што ѓ вас з ёй агульныя выдатныя, хоць і няважныя сакрэты. Яна бачком прайшла міма Крисбоя, які цяпер быѓ заняты тым, што кіраваѓ адцісканні пяці або шасці сваіх спартыѓных пратэжэ, і што-то прашаптала маладому Фолтингу, трэнеру па гульнях, і ён засмяяѓся. А потым яна ѓстала на дыбачкі і што-то яшчэ прашаптала. Прыкладна праз хвіліну, а гэта занадта шмат для таго, каб гаварыць шэптам, яна зрабіла некалькі танцавальных крокаѓ назад і спынілася, а Фолтинг пачырванеѓ. Чырванець цяпер зусім выйшла з моды, але ѓ сямідзесятыя гэта было модна як для мужчын, так і для жанчын. Хоць тое, як тое, што лічыцца міжвольная фізіялагічнай рэакцыяй, можа быць альбо модным, альбо якія выйшлі з моды, патрабуе далейшага вывучэння доктарам Фрэйдам і яго калегамі-психоаналитиками.
Крисбой сабраѓся з духам і ѓскочыѓ на ногі. "Заставайся на сваім баку вуліцы!" - раѓнуѓ ён Андрэа Мейплз, што напалохала і яе, і маладых гульцоѓ, двое з якіх перакуліліся і ѓтаропіліся на тое, што адбываецца, у той час як астатнія трое ці чацвёра працягвалі адціскацца ѓ шалёным тэмпе, як быццам над імі не адбывалася нічога асаблівага. Праз секунду місіс Мейплз засмяялася і працягнула яму талерку з выпечкай.
Прафесар Мейплз павярнуѓся, каб паглядзець на маленькую групу прыкладна ѓ дваццаці футах ад яго, і яго рукі мацней сціснулі кій. Хоць ён стараѓся захоѓваць спакой, некалькі секунд ён відавочна знаходзіѓся ва ѓладзе нейкіх моцных эмоцый, перш чым аднавіѓ кантроль. "Зараз, зараз, мая дарагая", - крыкнуѓ ён праз лужок. "Давайце не будзем правакаваць спартсменаѓ".
Андрэа падскочыла да яго і, нахіліѓшыся, штосьці прашаптала яму на вуха. Паколькі на гэты раз яна была да мяне тварам, а я ѓжо некалькі гадоѓ практыкаваѓся ѓ чытанні па вуснах, я змог разабраць, што яна сказала: "Магчыма, я зраблю табе паслугу, тата-медзведзяня", - прашаптала яна. Яго адказу я не бачыѓ.
Праз некалькі хвілін мае блукання прывялі мяне туды, дзе Шэрлак Холмс сядзеѓ у адзіноце на адным з палатняных крэслаѓ у французскіх вокнаѓ з безнадзейным выглядам. "Ну," сказаѓ я, азіраючыся па баках, " а дзе міс Люсі?
"Яна раптам выявіла, што ѓ яе моцна баліць галава і ёй трэба пайсці прылегчы. Як мяркуецца, яна пайшла прылегчы", - сказаѓ ён мне.
"Зразумела", - сказаѓ я. "Пакідаючы цябе пакутаваць у адзіноце сярод натоѓпу".
"Баюся, я што-то не то сказаѓ", - прызнаѓся мне Холмс.
" Праѓда? Што ты сказаѓ?
"Я не ѓпэѓнены. Я казаѓ аб - ну ..." Холмс выглядаѓ збянтэжаным, такога выказвання я ѓ яго ніколі не бачыѓ ні раней, ні з тых часоѓ.
"Надзеі і мары," выказаѓ здагадку я.
"Што-то ѓ гэтым родзе", - пагадзіѓся ён. "Чаму словы, якія гучаць так - важна - калі чалавек звяртаецца да маладой лэдзі, з якой ён знаходзіцца ѓ блізкіх адносінах, гучаць недарэчна, калі яны вымаѓляюцца перад усім светам? Гэта, як вы разумееце, містэр Марыярці, рытарычнае пытанне.
"Я разумею", - сказаѓ я яму. "Не вярнуцца нам у каледж?"
Так мы і зрабілі.
Наступны дзень застаѓ мяне ѓ зале пасяджэнняѓ, якія сядзяць у маім звычайным крэсле пад карцінай алеем, якая паказвае сэра Джэймса Уолсингема, першага рэктара Кѓінз-каледжа, які атрымлівае ключы ад каледжа з рук каралевы Лізаветы. Я дзяліѓ сваю ѓвагу паміж кубкам кавы і лістом ад прападобнага Чарльза Доджсона, майго калегі-матэматыка, які тады вучыѓся ѓ Оксфардзе, у якім ён выкладаѓ некаторыя з сваіх ідэй адносна таго, што мы маглі б назваць матэматычнымі абмежаваннямі лагічных канструкцый. Маё адзінота было перапынена дынам Маккатерсом, які клыпаѓ да мяне з кубкам гарбаты ѓ руцэ, выглядаючы яшчэ старэй, чым звычайна, і апусціѓся на крэсла побач са мной. "Добры дзень, Марыярці," выдыхнуѓ ён. " Хіба гэта не жудасна?
Я адклаѓ ліст убок. "Хіба гэта не жудасна?" Я спытаѓ у яго. "У той дзень? Ваенныя навіны? Тэорыя биогенеза Хакслі?" Магчыма, вы маеце на ѓвазе кавы - ён сёння проста жудасны.
Маккатерс сумна паківаѓ галавой. "Калі б я мог так лёгка паставіцца да навінам", - сказаѓ ён. "Я заѓсёды так добра ѓсведамляѓ, так сумна ѓсведамляѓ перасцярога Джона Донна".
"Я думаѓ, Дон пакончыѓ з угаворам на апошнія дзвесце гадоѓ або каля таго", - сказаѓ я.
Але Маккатерса было не спыніць. Ён быѓ поѓны рашучасці працытаваць Донна, і працытаваѓ: "Смерць кожнага чалавека прымяншае і мяне, таму што я датычны да Чалавецтву", - працягнуѓ ён, праігнараваѓшы мой каментар. "І таму ніколі не пасылай даведацца, па кім звоніць звон: ён тэлефануе па табе".
Я ѓстрымаѓся ад згадкі аб тым, што дэкан, самотны чалавек, які праводзіѓ вялікую частку часу няспання ѓ разважаннях над літаратурай, напісанай больш чым за дзве тысячы гадоѓ да яго нараджэння, верагодна, быѓ менш уцягнуты ѓ жыццё чалавецтва, чым любы іншы чалавек, якога я калі-небудзь ведаѓ. "Зразумела", - сказаѓ я. "Звон тэлефанаваѓ па каму-то?"
"І забойства робіць усё нашмат горш", - працягнуѓ Маккатерс. "Як выказаѓся Лукрэцый -"
" Хто быѓ забіты? - Цвёрда спытала я, перарываючы яго экскурс у класіку.
" А? Ты хочаш сказаць, што не ведаеш? О, божа мой. Тады гэта стане для цябе чым-то накшталт шоку. Справа ѓ тым, што прафесар Мейплз ...
" Хто-то забіѓ Мейплз? - спытаѓ я.
"Няма, няма. Мая думка была незакончанай. Прафесар Мейплз арыштаваны. Яго жонка - Андрэа, місіс Мейплз - забітая".
Прызнаюся, я быѓ ашаломлены. Вы можаце замяніць гэта больш моцным тэрмінам, калі хочаце. Я паспрабаваѓ даведацца ѓ Маккатерса яшчэ сякія-такія падрабязнасці, але дачыненне да дэкана фактах не выходзіла за рамкі забойства і арышту. Я дапіѓ каву і адправіѓся на пошукі дадатковай інфармацыі.
Забойства - гэта сенсацыйнае злачынства, якое выклікае вялікую цікавасць нават у ступенных і не ад свету гэтага выкладчыкаѓ Кѓінз-каледжа. І забойства ѓ mediis rebus, або, магчыма, лепш, у mediis universitatibus; тое, якое сапраѓды адбываецца сярод згаданых ступенных донаѓ, прымусіць задумацца нават самых не ад свету гэтага. Гісторыя, якая хутка распаѓсюдзілася па каледжу, заключалася ѓ наступным:
Квартэт веласіпедыстаѓ, старшакласнікаѓ каледжа Сэнт-Саймонс, тры дні ѓ тыдзень, у дождж ці яснае надвор'е, выязджаюць разам на досвітку, каб гадзіну ці два пакатацца на ровары перад сняданкам. Гэтым раніцай, не звяртаючы ѓвагі на халоднае імжа, распачатую ноччу, яны, як звычайна, адправіліся па Барлимор-роѓд. Каля васьмі гадзін, або неѓзабаве пасля гэтага, яны выпадкова спыніліся ля ганка маленькага катэджа на тэрыторыі прафесара Мейплз. На адным з ровараѓ ѓпала подковка або што-то ѓ гэтым родзе, і яны спыніліся, каб выправіць пашкоджанне. Ровар з ланцужным прывадам існаваѓ тады ѓсяго некалькі гадоѓ і быѓ схільны мностве няспраѓнасцяѓ. Я разумею, што раварыстам нават сёння карысна мець пры сабе поѓны набор інструментаѓ, каб быць гатовымі да непазбежнай аварыі.
Адзін з удзельнікаѓ вечарыны, які сядзеѓ на прыступках катэджа, прыхінуѓшыся спіной да дзвярэй, наколькі гэта было магчыма, схаваѓшыся ад дажджу, і пацягваѓ латакію, пакуль рамантавалася пашкоджаная машына, адчуѓ што-то ліпкае ѓ сябе пад рукой. Ён паглядзеѓ і выявіѓ пашыраецца пляма, якое выходзіць з-пад дзверы. Цяпер, у залежнасці ад таго, якая версія гісторыі вам больш за ѓсё падабаецца, ён альбо паказаѓ на пляма і сказаѓ: "Паслухайце, хлопцы, як вы думаеце, што гэта такое?" Ці ён ускокваѓ на ногі з крыкам: "Гэта кроѓ! Гэта кроѓ! Тут адбылося нешта жудаснае". Я схільны аддаць перавагу апошнюю версію, але, магчыма, мне падабаецца толькі алітэрацыя.
Маладыя людзі, адчуѓшы, што каму-то ѓнутры катэджа можа спатрэбіцца дапамога, пастукалі ѓ дзверы. Не атрымаѓшы адказу, яны патузаць ручку і выявілі, што яна зачыненая. Вокны па ѓсім будынку таксама былі зачыненыя. Яны разбілі шкло ѓ акне, адамкнулі яго і ѓсе разам пралезлі ѓнутр.
У калідоры, вядучым да ѓваходных дзвярэй, яны выявілі Андрэа Мейплз ѓ тым, што было апісана як "распранутая", якая ляжыць у лужыне крыві - як мяркуецца, яе ѓласнай, паколькі яна была моцна збітая па галаве. Сцены і столь былі заляпаны крывёю. Недалёка ад цела ляжала тое, што, як мяркуецца, была прыладай забойства: кій чырвонага дрэва з латуневай ручкай у выглядзе качынай галавы.
Адзін з мужчын неадкладна паехаѓ на ровары ѓ паліцэйскі ѓчастак і вярнуѓся з сяржантам паліцыі і двума констеблями. Калі яны пераканаліся, што кій з цвёрдага дрэва належыць прафесару Мейплзу і што ён пастаянна насіѓ яе з сабой, паліцыянты перасеклі лужок, падышлі да галоѓнага дому і дапыталі прафесара, які снедаѓ. Па заканчэнні гутаркі сяржант арыштаваѓ Мейплза і адправіѓ аднаго з афіцэраѓ за экіпажам, у якім прафесара можна было даставіць у паліцэйскі ѓчастак.
Было каля чатырох гадзін дня, калі Шэрлак Холмс пастукаѓ у дзверы майго кабінета. "Вы, вядома, чулі", - сказаѓ ён, плюхаясь ѓ маё крэсла. "Што нам рабіць?"
"Я чуѓ", - сказаѓ я. "І якое мы маем да гэтага дачыненне?"
" Гэты сяржант паліцыі, яго завуць Мікс, арыштаваѓ прафесара Мейплза за забойства сваёй жонкі.
"Так я і чуѓ".
"Ён не праводзіѓ ніякага расследавання, нават не зірнуѓ на наваколле і не пакінуѓ канстэбля для аховы тэрыторыі, так што, як толькі дождж спыніцца, арды хваравіта цікаѓных будуць таптаць катэдж і лужок і знішчаць любыя доказы, якія там можна будзе знайсці".
"Няѓжо?" Спытаѓ я. "І адкуль ты так шмат пра гэта ведаеш?"